Η αναπάντεχη ανακάλυψη θαλάσσιας ζωής σε έναν ογκόλιθο κάτω από το ωκεάνιο στρώμα πάγου της Ανταρκτικής αλλάζει την αντίληψή μας σχετικά με το πώς μπορούν οι οργανισμοί να ζουν σε περιβάλλοντα μακριά από το φως του ήλιου.
Οι ερευνητές μιας ομάδας βιολόγων τρύπησαν το πάχους 900 μ. στρώμα πάγου Φίλχνερ-Ρόνε για να πάρουν έναν πυρήνα ιζημάτων από τον βυθό. Προς έκπληξή τους ανακάλυψαν έναν ογκόλιθο που έσφυζε από ζωή, τον οποίο κατέγραψε κάμερα που έστειλαν μέσα στην τρύπα. Τα πλάνα της κάμερας φαίνεται να δείχνουν 16 σφουγγάρια, μαζί με ακόμη 22 απροσδιόριστα ζώα, που μπορεί να περιλαμβάνουν καρκινοειδή, όπως καραβίδες. Είναι η πρώτη φορά που μια τέτοιου είδους ακίνητη ζωή βρέθηκε κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής.
Κατά τον Χάου Γκρίφιθς, μέλος της Βρετανικής Ανταρκτικής Αποστολής (BAS), «υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να είναι εκεί» η θαλάσσια ζωή που αποκαλύφθηκε πάνω στον βράχο. Πιστεύει ότι τα ζώα επιβιώνουν χάρη στα θρεπτικά συστατικά που μεταφέρονται στο νερό, θερμοκρασίας -2 βαθμών Κελσίου. Το αίνιγμα είναι ότι απέχουν πολύ από προφανείς πηγές θρεπτικών ουσιών, δεδομένου ότι ο ογκόλιθος βρίσκεται 260 χλμ. μακριά από τα ανοικτά νερά του μπροστινού τμήματος του Φίλχνερ-Ρόνε, όπου οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν. Παράλληλα, το φαγητό των σπόγγων ταξιδεύει, πιθανώς, από ακόμη πιο μακριά. Δεδομένων όσων γνωρίζουμε για τα ρεύματα των ωκεανών στην περιοχή, η πλησιέστερη τρέχουσα πηγή ηλιακού φωτός φαίνεται να απέχει 600 χλμ., σύμφωνα με τον Γκρίφιθς.
Τα ευρήματα είναι σημαντικά, αφού υποδηλώνουν πως η ζωή στα πιο σκληρά περιβάλλοντα της Ανταρκτικής είναι πιο προσαρμόσιμη και διαφορετική από ό,τι πιστεύαμε μέχρι πρότινος. Ακόμη δεν έχει γίνει σαφές εάν τα ζώα που βρέθηκαν πάνω στον ογκόλιθο είναι γνωστά στους επιστήμονες, πόσο καιρό ζουν –ορισμένα σφουγγάρια της Ανταρκτικής είναι δεκάδων χιλιάδων ετών– ή πόσο συχνά τρέφονται: από μία φορά τον χρόνο, τη δεκαετία ή τον αιώνα. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι η ζωή σε αυτόν τον ογκόλιθο δεν είναι μοναδική, καθώς η μαγνητοσκόπηση κατέγραψε ένα σφουγγάρι σε άλλον, κοντινό βράχο.
«Ανακαλύψαμε πως ο βράχος δεν είναι κάποιο νεκροταφείο όπου προσκολλώνται μερικά όντα, είναι πιο περίπλοκο από ό,τι νομίζαμε», λέει ο Γκρίφιθς. Καθώς οι πάγοι καταρρέουν εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, είδη όπως αυτά που βρίσκονται προσκολλημένα στον ογκόλιθο μπορεί να αποδειχθούν ανίκανα να ανταποκριθούν στις γρήγορες αλλαγές στο περιβάλλον.
Επόμενος στόχος του Γκρίφιθς είναι να μελετήσει τα όντα πιο προσεκτικά, κάτι που δεν είναι εύκολο σε ένα τόσο μακρινό και αφιλόξενο μέρος. Τα μικροσκοπικά τηλεκατευθυνόμενα οχήματα (ROVs) που χρησιμοποιούνται κατά τη γεώτρηση του πάγου, πολύ πιθανό να δώσουν απαντήσεις ακόμα και για το πώς εξελίχθηκε η ζωή την περίοδο κατά την οποία ο πλανήτης ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου παγωμένος, δηλαδή πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.