- Μια πολιτισμικά και βιολογικά σημαντική περιοχή
- Από το Φικάρδου στο Άνφε, μια… αρχιτεκτονική κληρονομιά δρόμος
- Και οι δύο κοινότητες τοποθετούνται στον Προσωρινό Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO
Το χωριό Φικάρδου αποτελεί δείγμα της εξαιρετικής κυπριακής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, περιλαμβάνοντας επίσης κτίσματα του 18ου αιώνα, όπως η εκκλησία των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων. Ένα μικρό ξυλόστεγο ναό που κτίστηκε στα χρόνια της Φραγκοκρατίας κατά το β΄ μισό του 15ου αιώνα και ανακαινίστηκε τρεις αιώνες μετά. Σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι οι σημαντικές αλλαγές που επήλθαν στον τρόπο ζωής των αγροτικών περιοχών κατά τον 20ό αιώνα άφησαν ανεπηρέαστο το χωριό Φικάρδου.
Τα σπίτια της κοινότητας είναι διώροφα, κτισμένα από σιερόπετρες (σκληρές πέτρες της περιοχής) και πλιθάρι. Ο όροφος αποτελείται από την κατοικία, διάφορες αποθήκες και εργαστήρια, ενώ το ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως στάβλος. Τα ισόγεια αποτελούνταν από το «δώμαν», όπου πραγματοποιούνταν διάφορες εργασίες όπως άπλωμα σταφυλιών, ενώ οι στέγες ήταν κεραμιδένιες. Αρκετά από τα σπίτια σήμερα είναι ερειπωμένα, ενώ υπάρχουν κι άλλα επιπλωμένα που όμως παραμένουν κλειστά, επισκεπτόμενα από τους ιδιοκτήτες τους μόνο εποχιακά για τη διεκπεραίωση συγκεκριμένων εργασιών, όπως περισυλλογή και καθάρισμα καρπών (κουκιά, σύκα κτλ).
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, βλέποντας τον πληθυσμό του χωριού να μειώνεται δραματικά με γοργούς ρυθμούς, τα κτίσματα να εμφανίζουν σημάδια ερείπωσης και το περιβάλλον να καταστρέφεται, ανακήρυξε το 1978 το Φικάρδου ως «αρχαίο μνημείο» και «ελεγχόμενη περιοχή» πραγματοποιώντας αποκαταστάσεις και συντηρήσεις κτιρίων.
Πέρα από τους λιγοστούς μόνιμους κάτοικους και τους ιδιοκτήτες οικιών που επισκέπτονται περιστασιακά το χωριό, χιλιάδες είναι οι επισκέπτες που κατακλύζουν κάθε χρόνο αυτό το σπάνιας από κάθε άποψη ομορφιάς χωριό, για να θαυμάσουν το άγριο κάλλος της φύσης και την περίτεχνη και παλαιά αρχιτεκτονική των κτιρίων που με τη βοήθεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων συνεχίζει να αποτυπώνεται στα οικοδομήματα του χωριού.
Πριν λίγες μέρες υπογράφηκε στο Φικάρδου μνημόνιο συναντίληψης μεταξύ του Κοινοτικού Συμβουλίου Φικάρδου και του Δήμου Άνφε, Λιβάνου. Η Άνφε και το Φικάρδου μοιράζονται σημαντικές ομοιότητες: και οι δύο τοποθετούνται στον Προσωρινό Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, πράγμα που σημαίνει ότι και οι δύο στοχεύουν σε υψηλής ποιότητας προστασίας και διαχείρισης των χαρακτηριστικών τους που συνιστούν τη μοναδικότητά τους. Και τα δύο παρουσιάζουν μια αρμονική σχέση μεταξύ του δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος, επιτρέποντας μια προοπτική του πολιτιστικού τοπίου. Κύριος στόχος του μνημονίου συναντίληψης είναι: • Ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών σχετικά με τις διαδικασίες διαχείρισης και τη διατήρηση της κληρονομιάς των μνημείων και του φυσικού περιβαλλόντος και την προσαρμοστική επαναχρησιμοποίησή τους • Ενίσχυση τοπικών προϊόντων σε υψηλό επίπεδο ποιότητας και συμβολή στην εμπορία τους • Συνεργασία στον πολιτιστικό τουρισμό και την πολιτιστική διπλωματία • Περισσότερη ένταξη της τουριστικής δραστηριότητας στις τοπικές οικονομίες μέσω μεγαλύτερης διάρκειας παραμονής και προθυμίας επιστροφής τουριστών. • Αύξηση της προβολής των τοποθεσιών και των εμπειριών για τους εισερχόμενους επισκέπτες και τουρίστες • Διατήρηση του πολιτιστικού τοπίου και ευαισθητοποίηση για την πολιτιστική κληρονομιά των τοποθεσιών και την πρωτοβουλία πολιτιστικού τοπίου.
Και οι δύο κοινότητες ανήκουν σε ένα από τα πιλοτικά έργα του ευρωπαϊκού έργου TExTOUR (https://textour-project.eu/), με απότερο στόχο τη μεταξύ τους συνεργασία και ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων και ομοιοτήτων τους. Το έργο TExTOUR χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του Προγράμματος Η2020, στο οποίο συμμετέχουν 18 εταίροι από διαφορετικές χώρες της Ευρώπης σχηματίζοντας τα 8 πιλοτικά εργα. Το TExTOUR χρησιμοποιεί Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT’s), με στόχο να αναπτύξει, να εφαρμόσει, να δοκιμάσει και να επικυρώσει ουσιώδεις στρατηγικές και εργαλεία για την ανάπτυξη των απομακρυσμένων περιοχών που συμμετέχουν, με βάση το δυναμικό πολιτιστικού τουρισμού (CT) που διαθέτουν. Στόχος του TExTOUR είναι να συνεργαστεί με τις τοπικές κοινότητες για να δημιουργήσει κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για όλους τους ενδιαφερόμενους και την κοινωνία ευρύτερα. To Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς/Εδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ του ΤΕΠΑΚ με το Ευρωπαϊκό έργο Μνημοσύνη (Η2020 ERA CHAIR) (https://erachair-dch.eu/) στηρίζει την προσπάθεια για την ολιστική ψηφιακή καταγραφή του χώρου, συνδράμοντας με τεχνογνωσία και εμπειρογνωμοσύνη
Δύο κοσμήματα κληρονομιάς τοποθετημένα ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό
Ο Δήμος Anfeh βρίσκεται στην ακτή 70 χλμ. βόρεια της Βηρυτού. Περιλαμβάνει χωράφια (ελιές), παράκτιες δραστηριότητες (παραδοσιακό ψάρεμα και υπολείμματα παραγωγής αλατιού), αρχαιολογικά κατάλοιπα, ένα μικρό και σημαντικό μεσαιωνικό παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Κυρία των Ανέμων και ένα ιστορικό μοναστήρι (Deir al Natour), και τα δύο ελληνορθόδοξα . Στην περιοχή αυτή ο τουρισμός «ήλιος και παραλίας» ευδοκιμεί, αλλά θέτει σε κίνδυνο τα τοπικά παραδοσιακά επαγγέλματα. Η διαχειριστική αρχή της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τοπίου του Anfeh (Hima Anfeh) έχει ξεκινήσει διάφορες ενέργειες με στόχο την επανεκκίνηση της παραδοσιακής παραγωγής αλατιού και την εισαγωγή προσαρμοστικού τουρισμού.
Το Φικάρδου είναι ένα σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό στα βουνά του Τροόδους στην Κύπρο που έλαβε το βραβείο Europa Nostra το 1987. Αποτελεί εξαιρετικό δείγμα παραδοσιακού ορεινού οικισμού που έχει διατηρήσει τη φυσιογνωμία και την αρχιτεκτονική του 18ου και 19ου αιώνα, καθώς και το φυσικό του περιβάλλον. Η κύρια αισθητική ποιότητα είναι η ακεραιότητα και η αυθεντικότητα του χωριού, που δένει τέλεια με το περιβάλλον του.
Σε μια χερσόνησο μήκους 400 μέτρων κοντά στη βόρεια πόλη της Τρίπολης, ο αρχαιολογικός χώρος της Άνφε ήταν μια αρχαία παράκτια πόλη που χρησιμοποιήθηκε κάποτε από τους Φοίνικες ως ναυπηγείο.
Η Άνφε αποκαλύπτει ερείπια τουλάχιστον 3.000 ετών ανθρώπινης κατοχής. Στο χώρο έχουν εντοπιστεί φοινικικά και ρωμαϊκά τείχη, πατητήρια οίνου, ψηφιδωτά δάπεδα και δύο παρεκκλήσια του 7ου αιώνα.
Μια έκθεση της Greenpeace από το 2010 πρότεινε την ένταξη της χερσονήσου Άνφε σε ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων στα παράκτια ύδατα του Λιβάνου λόγω της σημαντικής βιοποικιλότητάς της. Πρότειναν οι ανθρώπινες δραστηριότητες να περιοριστούν στην επιστημονική παρακολούθηση, στις καταδύσεις με αναπνευστήρα και την αυτόνομη κατάδυση.
Ένα ενδημικό φυσικό οικοσύστημα εξακολουθεί να υφίσταται σε αυτή την περιοχή, δίπλα σε αλυκές δεκαετιών, αρχαία ερείπια και πολιτιστικά τέχνεργα. Μαζί με τη νήσο Γκόζο στη Μάλτα, η Άνφε έχει τις παλαιότερες αλυκές στη Μεσόγειο.
Εδώ και δεκαετίες συνεχίζονται οι εκκλήσεις για την προστασία των ακτών της Άνφε και της παραδοσιακής βιομηχανίας εξόρυξης αλατιού.
