Είχαμε συνηθίσει να τα βλέπουμε μόνο στα ιστιοπλοϊκά. Τα πανιά όμως θα είναι ένα από τα εργαλεία που στο άμεσο μέλλον θα σώσουν ένα μεγάλο μέρος των εμπορικών πλοίων που καλούνται να συμμορφωθούν στις νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 40% μέχρι το 2030. Ήδη 15 παλαιά πλοία χρησιμοποιούν μηχανικά ιστία ενώ έχουν ενσωματωθεί στο 90% των νεότευκτων. Ένας Έλληνας ερευνητής, ο Κωνσταντίνος Φακιολας ο οποίος εργάζεται στη Φιλανδία για την ανάπτυξη νέων τεχνικών για πιο «οικολογικά» πλοία μίλησε στην εκπομπή Ο3 της ΕΡΤ3. Η ομάδα του προσπάθησε να βελτιστοποιήσει την υδροδυναμική και τα μηχανολογικά συστήματα των πλοίων ώστε να μειωθούν οι απαιτήσεις για καύσιμα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα μηχανικά ιστία μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο στα υπάρχοντα πλοία όσο και σε νέες κατασκευές, λειτουργώντας ως «γέφυρα» μέχρι να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά καύσιμα όπως το υδρογόνο, που σήμερα η χρήση τους είναι πολύ ακριβή. Αντιθέτως η αιολική ενέργεια είναι αστείρευτη, πανίσχυρη και πιο ανταγωνιστική από άποψη κόστους. Με κατάλληλη σχεδίαση τα μηχανικά ιστία μπορούν να παράξουν 12 φορές περισσότερη ελκτική ισχύ από τα συμβατικά και να καλύψουν 10%-40% της απαιτούμενης ενέργειας ενός εμπορικού πλοίου.
Η παγκόσμια ναυτιλία ευθύνεται για το 2,2% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αν δεν ληφθούν μέτρα, το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί από 50% έως 250% μέχρι το 2050. Ήδη από το 2013, ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας ξεκίνησε να λαμβάνει μέτρα για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα για νεότευκτα πλοία άνω των 400 κόρων που ναυπηγήθηκαν από το 2014 και μετά. Όπως είπε ο κ. Φακιολας ήδη από το 2013 πολλοί Έλληνες πλοιοκτήτες συμμορφώθηκαν με τις νέες απαιτήσεις για τις εκπομπές διοξείδιου του άνθρακα και βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση.
Το 2018 ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας προχώρησε ακόμα ένα βήμα, παρουσιάζοντας μια στρατηγική σταδιακής απανθρακοποίησης. Στόχος είναι η μείωση των εκπομπών κατά 40% έως το 2030 και κατά 70% έως το 2050, με τιμές αναφοράς τις εκπομπές του 2008. Αντίστοιχα, στοχεύει στη μείωση κατά 50% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 πάλι με τιμή αναφοράς το 2008. Από το 2020 και μετά έχουμε μπει στη δεύτερη φάση της στρατηγικής, η οποία επιβάλλει μείωση κατά 20% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, μέχρι στιγμής περίπου το 22% του στόλου έχει συμμορφωθεί με τα νέα μέτρα παρουσιάζοντας μια μείωση 17% έως 20% στις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Η πρόκληση της μετατροπής των 40.000 παλαιότερων πλοίων σε οικολογικά μέχρι το 2023 είναι μεγάλη. Κάποια πλοία έχουν εκμεταλλευτεί τη δύναμη του αέρα εγκαθιστώντας ρότοτρες ή χρησιμοποιώντας διαφόρων ειδών πανιά ενώ άλλα εγκατέστησαν φωτοβολταϊκά πάνελ. Άλλες μέθοδοι είναι η χρήση βιοκαυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας μέσω μπαταριών, κυψέλες υδρογόνου και συστημάτων καθαρισμού των καυσίμων. Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας προτείνει ακόμα αλλαγές όπως ο σχεδιασμός των πλοίων και η οργάνωση των ταξιδιών.