Η έλλειψη ενδιαφέροντος από επιχειρήσεις και οργανισμούς για ένταξή τους στο περιβαλλοντικό πρόγραμμα για την περιβαλλοντική διαχείριση με βάση το Ευρωπαϊκό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου-EMAS, οδήγησε την κυβέρνηση να λάβει απόφαση για σχέδιο παροχής κρατικών χορηγιών επιδιώκοντας τη στήριξη όλο και περισσότερων κυπριακών επιχειρήσεων και οργανισμών να εφαρμόσουν φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.
Μέσα από το σχέδιο επιδότησης επιχειρήσεων και οργανισμών που καταχωρούνται στο μητρώο του Συστήματος EMAS, επιχειρείται να δοθεί η αρχική ώθηση για την εφαρμογή του, καθώς και την ευκαιρία σε όλο και περισσότερες επιχειρήσεις να απολαμβάνουν τα οφέλη ενός τέτοιου συστήματος και να συμβάλλουν ταυτόχρονα στην προστασία του περιβάλλοντος. Το εν λόγω σχέδιο επιδότησης αφορά επιχειρήσεις όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων ή οργανισμούς (δημόσιους, ημικρατικούς, ιδιωτικούς), που επιθυμούν να εισαγάγουν σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης και να βελτιώσουν την περιβαλλοντική τους επίδοση.
Στόχος του Κοινοτικού Συστήματος Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS) είναι η ετοιμασία και η εφαρμογή συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, η αντικειμενική και περιοδική αξιολόγηση των συστημάτων αυτών, η επιμόρφωση και η ενεργός συμμετοχή του προσωπικού των οργανισμών σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και η σχετική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και άλλων ενδιαφερομένων.
Το Σχέδιο αποσκοπεί στην αύξηση της περιβαλλοντικής απόδοσης των οργανισμών μέσω της εγκαθίδρυσης Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού 1221/2009/ΕΚ, και αφορά την παροχή κρατικής χορηγίας σε επιχειρήσεις και οργανισμούς όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων που σκοπεύουν να εγκαταστήσουν Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά EMAS το οποίο να στοχεύει στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πτυχών των επιχειρήσεων / οργανισμών, στη μείωση της χρήσης φυσικών πόρων και τη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής τους επίδοσης.
Σκοπός του Κανονισμού είναι η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των οργανισμών όλων των τομέων, μέσω της ετοιμασίας και της εφαρμογής συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, της αντικειμενικής και περιοδικής αξιολόγησης των συστημάτων αυτών, της επιμόρφωσης και της ενεργούς συμμετοχής του προσωπικού των οργανισμών και της ενημέρωσης του κοινού και άλλων ενδιαφερομένων.
Το Σχέδιο είναι βασισμένο στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας και προνοεί την επιχορήγηση του 70% των δαπανών για την παροχή υπηρεσιών για την εγκατάσταση συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, με μέγιστο ποσό τις €2.000, και την επαλήθευση και επικύρωση του συστήματος, με μέγιστο ποσό τα €500. Με το ίδιο ποσό, των €500, χρηματοδοτούνται και οι Δαπάνες Μεταπήδησης από ISO 14001 σε EMAS.
Τα τελευταία χρόνια απονεμήθηκαν πιστοποιητικά σε μερικές επιχειρήσεις και οργανισμούς της χώρας μας που κατάφεραν να εφαρμόσουν το Σύστημα EMAS. Ανάμεσα στους οργανισμούς αυτούς συγκαταλέγονται το Προεδρικό Μέγαρο, το κτήριο της Κεντρικής Διοίκησης Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και πέντε στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς, προωθώντας το μήνυμα ότι «μπορούμε να πετύχουμε πολλά για την προστασία του περιβάλλοντος και να διασφαλίσουμε ένα μέλλον πιο ποιοτικό και αειφόρο, βελτιώνοντας πρώτα τις δικές μας επιδόσεις και δίνοντας παράλληλα το καλό παράδειγμα».
Λόγω της σχετικής έλλειψης ενδιαφέροντος εκ μέρους των οργανισμών που είχε παρατηρηθεί στην Κύπρο, θεωρήθηκε απαραίτητη η οικονομική ενίσχυση των οργανισμών που προχωρούν στην εγκαθίδρυση συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης EMAS. Στο πλαίσιο αυτό, με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου εγκρίθηκε το Σχέδιο Παροχής Κρατικών Χορηγιών για την Εισαγωγή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS).
Με βάση την τελευταία τροποποίηση του Σχεδίου, το οποίο ισχύει μέχρι και το τέλος του 2020, παρέχεται κρατική χορηγία για την εισαγωγή συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου EMAS σε οργανισμούς και επιχειρήσεις όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων, τόσο ιδιωτικού όσο και δημοσίου δικαίου, με βάση τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis). Σύμφωνα με το Σχέδιο χρηματοδοτούνται:
(α) οι δαπάνες για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες εγκαθίδρυσης του συστήματος EMAS, (β) η επαλήθευση και επικύρωση του συστήματος, και (γ) η περιβαλλοντική δήλωση.
Οι ενδιαφερόμενοι οργανισμοί δικαιούνται να υποβάλουν αίτηση για τη χορηγία μετά την εγκατάσταση και επαλήθευση του συστήματος από τρίτο ανεξάρτητο μελετητή και την καταχώρησή του στο μητρώο EMAS από το Τμήμα Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με το πιο πάνω Σχέδιο, τα μέγιστα ποσά χορηγίας που παρέχονται από το 2017 έως και το 2020 είναι: (α) το 70% των εξόδων εγκατάστασης Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης με μέγιστο ποσό €2000, (β) το 70% των εξόδων επαλήθευσης του Συστήματος, με μέγιστο ποσό €500 (γ) μέχρι €500 για μεταπήδηση από ISO 14001 σε EMAS.
Το 2017, 2018 και το 2019 υποβλήθηκαν και εγκρίθηκαν οκτώ αιτήσεις για το κάθε έτος για νέα καταχώρηση στο μητρώο του EMAS και για παραχώρηση της σχετικής χορηγίας.
Ο έλεγχος στο Τμ. Περιβάλλοντος
Ως Αρμόδιο Τμήμα για την υλοποίηση του Σχεδίου, το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, έχει την ευθύνη από την προκήρυξη του Σχεδίου μέχρι την καταβολή των επιχορηγήσεων και στη συνέχεια την παρακολούθηση των επιχορηγηθέντων επιχειρήσεων και οργανισμών.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος θα διενεργεί έλεγχο των προτάσεων που θα υποβληθούν για να διαπιστώνεται κατά πόσον αυτές πληρούν τις τυπικές πρόνοιες και προϋποθέσεις του Σχεδίου, θα προβαίνει στην αξιολόγηση των στοιχείων της επιχείρησης/ οργανισμού και θα διενεργεί επί τόπου έλεγχο των επιχειρήσεων /οργανισμών, όπου αυτό κριθεί αναγκαίο. Επίσης, το Τμήμα θα ελέγχει τα αποδεικτικά στοιχεία στις περιπτώσεις των αιτήσεων που τυγχάνουν έγκρισης για να καταστεί δυνατή η πληρωμή της χορηγίας και θα διασφαλίζει την πιστή τήρηση των διαδικασιών που προβλέπονται στο Σχέδιο.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος θα ετοιμάζει ετήσια έκθεση για την εφαρμογή του Σχεδίου η οποία, αφού εγκριθεί από το Διευθυντή του Τμήματος, θα αποστέλλεται στο Γενικό Ελεγκτή και το Γενικό Λογιστή της Δημοκρατίας και τον Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
α) Δικαιούται να υποβάλει αίτηση οποιαδήποτε επιχείρηση ή οργανισμός η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο του Έφορου Εταιρειών και έχει πάρει Πολεοδομική Άδεια (όπου απαιτείται) για τις εγκαταστάσεις της.
β) Δεν δικαιούται να υποβάλει αίτηση επιχείρηση ή οργανισμός, που εγκρίθηκε για οποιαδήποτε επιχορήγηση από άλλο Σχέδιο για τον ίδιο σκοπό, όπως για την εγκαθίδρυση σε αυτή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά EMAS.
γ) Μια επιχείρηση/οργανισμός η οποία θα μεταπηδήσει από το ISO 14001 στο EMAS θα επιχορηγείται μόνον για τις αναγκαίες αλλαγές (ετοιμασία περιβαλλοντικής δήλωσης και έξοδα επικύρωσης και επαλήθευσης) και όχι της εξ’ υπαρχής εγκατάστασης του EMAS.
δ) Οι επιχειρήσεις/οργανισμοί θα πρέπει πρώτα να έχουν καταχωρηθεί στο μητρώο EMAS για να μπορούν να υποβάλουν αίτηση χορηγίας από το Σχέδιο.