Το σέλας δημιουργείται από ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας, τα οποία, παγιδευμένα από το γεωμαγνητικό πεδίο, κινούνται ελικοειδώς κατά μήκος των δυναμικών του γραμμών και πλησιάζουν την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης, όπου συγκρούονται με άτομα και μόρια αζώτου και οξυγόνου και τα διεγείρουν ενεργειακά. Τα διεγερμένα άτομα και μόρια, για να επανέλθουν στην αρχική, σταθερότερη κατάσταση ενεργειακής ισορροπίας, εκπέμπουν την περίσσεια ενέργειας υπό τη μορφή ορατής ακτινοβολίας.
Ήταν λίγο πιο δύσκολο απ’ ότι περίμενα, πάμε γρήγορα γρήγορα να δούμε 18 ενδιαφέροντα πραγματάκια για το Βόρειο Σέλας:
1. Το Βόρειο Σέλας αναφέρεται στη νορβηγική μυθολογία
Ο Νορβηγικός θρύλος το παρουσιάζει ως αντανακλάσεις από την ασπίδα και την πανοπλία των Βαλκυρίων. Οι μυθικές πολεμίστριες επέλεγαν τους πιο ηρωικούς απ’ αυτούς που είχαν σκοτωθεί σε μια μάχη και τους έδιναν εισιτήριο για τη Βαλχάλλα. Οι σκανδιναβικοί μύθοι αναφέρουν ότι οι παλλόμενες πράσινες φωτεινές “κορδέλες” χρησίμευαν ως είσοδο για τη Βαλχάλλα.
2. Το Βόρειο Σέλας στους κινέζικους θρύλους με δράκους
Λαμβάνοντας υπόψη το γεωγραφικό πλάτος, η θέαση του φαινομένου στην Κίνα είναι αρκετά σπάνια. Αυτό σημαίνει ότι όταν αυτό συνέβαινε, ο αντίκτυπος ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Σύμφωνα με τους πρωίμους κινεζικούς θρύλους αυτές οι σπάνιες φωτεινές παραστάσεις συμβόλιζαν μάχες μεταξύ δράκων του καλού και του κακού!
3. Οι Ευρωπαίοι έβλεπαν την Ορόρα (η Αυγή στα λατινικά) ως προάγγελο του πολέμου
Το Βόρειο Σέλας δεν θεωρούνταν πάντα καλός οιωνός. “Για του λόγου το αληθές”, λίγες εβδομάδες πριν την Γαλλική Επανάσταση, λέγεται ότι στα Βρετανικά Νησιά οι ουρανοί είχαν βαφτεί με ένα «φλεγόμενο κόκκινο». Κάτι αντίστοιχο συναντάμε και στην Ιταλία αλλά και τη Γαλλία, όπου το Βόρειο Σέλας αποτελούσε κακό οιωνό που σηματοδοτούσε το ξέσπασμα ενός πολέμου ή μιας επιδημίας.
4. Ο Ιαπωνικός πολιτισμός συνέδεε το Βόρειο Σέλας με την τύχη και τη γονιμότητα
Σύμφωνα με την ιαπωνική κουλτούρα, ένα παιδί που έχει συλληφθεί κατά τη διάρκεια του φαινομένου θα ήταν ευλογημένο, με καλή εμφάνιση, σπιρτάδα και καλή τύχη.
Ωραίοι και συναρπαστικοί οι μύθοι για το Βόρειο Σέλας αλλά πάμε να δούμε τι λέει και η επιστήμη γι’ αυτό το φαινόμενο.
5. Το Βόρειο Σέλας προκαλείται από τον ήλιο
Αν και εμφανίζεται στην ατμόσφαιρα της Γης, η αιτία του φαινομένου βρίσκεται περίπου 150.000.000 χιλιόμετρα μακριά στην επιφάνεια του ήλιου. Τεράστιες εκρήξεις ηλεκτρομαγνητικής ύλης που ονομάζονται στεμματικές εκπομπές μάζας εκτοξεύουν φορτισμένα σωματίδια στο διάστημα. Γνωστά και ως ηλιακός άνεμος, αυτά τα σωματίδια στρέφονται προς τη γη όπου προκαλούν το Βόρειο Σέλας λίγες μέρες αργότερα.
6. Το Βόρειο Σέλας είναι στην πραγματικότητα μια παραμόρφωση στο μαγνητικό πεδίο της γης
Όταν ο ηλιακός άνεμος φτάνει στη γη, προκαλεί παραμόρφωση στο μαγνητικό πεδίο. Αν και τα περισσότερα από τα φορτισμένα σωματίδια παραμορφώνονται μακριά, μερικά καταφέρνουν να φτάσουν στην ατμόσφαιρα κοντά στους δύο μαγνητικούς πόλους. Αυτή η σύγκρουση των φορτισμένων σωματιδίων και των αερίων της ατμόσφαιράς μας προκαλεί τις ακτίνες, οι οποίες είναι απελευθερώσεις ενέργειας φωτονίων.
7. Το φαινόμενο λαμβάνει χώρα περίπου 100 χιλιόμετρα πάνω από τη γη
Όταν παρακολουθείτε το Βόρειο Σέλας έχετε την αίσθηση ότι μπορείτε να το φτάσετε και να το “αγγίξετε”. Στην πραγματικότητα όμως οι ακτίνες αυτές βρίσκονται ψηλά στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Σύμφωνα με το Αρκτικό Πανεπιστήμιο της Νορβηγίας στο Tromsø, οι ακτίνες βρίσκονται μεταξύ 90 και 130 χιλιομέτρων πάνω από το επίπεδο του εδάφους.
8. Το Βόρειο Σέλας είναι εμφανές όταν έχει πέσει η νύχτα
Σε αντίθεση με την πεποίθηση πολλών ανθρώπων, το Βόρειο Σέλας μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Ωστόσο, τα μάτια μας χρειάζονται το σκοτάδι για να το αντιληφθούν. Αυτό σημαίνει ότι οι μέρες που πλησιάζουν την πανσέληνο δεν ενδείκνυνται για τη θέαση του φαινομένου. Αυτό εξηγεί και γιατί προτείνεται να απομακρυνθείτε μακριά από τα φώτα των πόλεων για να μεγιστοποιήσετε τις πιθανότητες να το δείτε.
9. Οι ακτίνες εμφανίζονται σε οβάλ σχηματισμούς γύρω από τους πόλους
Θυμάστε εκείνα τα φορτισμένα σωματίδια που εισέρχονται στην ατμόσφαιρα μας κοντά στους πόλους; Όσο πιο ισχυρά είναι τα φορτισμένα σωματίδια, τόσο πιο μακριά από τους πόλους εισέρχονται στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας την επέκταση του οβάλ σχηματισμού και μαζί, το εύρος ορατότητας.
10. Τα καλύτερα μέρη για να δείτε το Βόρειο Σέλας αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου
Ο οβάλ σχηματισμός του Βόρειου Σέλατος σχετίζεται με τους μαγνητικούς πόλους και όχι με τους γεωγραφικούς πόλους της Γης. Οι μαγνητικοί πόλοι κινούνται με την πάροδο του χρόνου, μετακινώντας και τις ακτίνες μαζί. Ενώ οι αλλαγές από έτος σε έτος είναι μικρές, με την πάροδο του χρόνου μπορεί να γίνουν σημαντικές. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι πριν από 500 χρόνια, το Βόρειο Σέλας εμφανιζόταν ακριβώς πάνω από τη νότια Νορβηγία ενώ σήμερα βρίσκεται πάνω από τη βόρεια Νορβηγία.
Εξαντλήσαμε τους μύθους, περιγράψαμε και με απλά λόγια τι λέει η επιστήμη, πάμε να δούμε τώρα μερικά ακόμα ενδιαφέροντα πραγματάκια για το Βόρειο Σέλας.
11. Επιστήμονες που μελέτησαν το Βόρειο Σέλας
Ο Νορβηγός μαθηματικός και αστροφυσικός Carl Størmer (1874–1957) μελέτησε την κίνηση των φορτισμένων σωματιδίων στη μαγνητόσφαιρα και υπολόγισε την απόσταση του Βόρειου Σέλαος από τη Γη. Ο επιστήμονας Kristian Birkeland κατάφερε να αναπαραστήσει στο εργαστήριο το πολικό σέλας, βομβαρδίζοντας μια μεταλλική σφαίρα ισχυρά ηλεκτρομαγνητισμένη με μια δέσμη καθοδικών ηλεκτρονίων. Έλαβε επτά υποψηφιότητες για βραβείο Νόμπελ. Το 1939, ο Νορβηγός φυσικός Lars Vegard απέδειξε τις εκπομπές υδρογόνου κατά το Βόρειο Σέλας, ενώ εννέα χρόνια αργότερα, επεσήμανε το φαινόμενο doppler στις γραμμές υδρογόνου.
12. Η πρώτη φωτογραφία τραβήχτηκε πριν από 129 χρόνια
Ήταν ο Γερμανός φυσικός και αστρονόμος Otto Rudolf Martin Brendel (1862–1939) που πήρε την πρώτη διάσημη ασπρόμαυρη φωτογραφία του φαινομένου. Λήφθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1892, και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «The Century» τον Οκτώβριο του 1897.
13. Το Βόρειο Σέλας είναι ίσως το 3ο πιο τουριστικό “προϊόν” της Νορβηγίας
Οι πόλεις του Βορρά, όπως το Tromsø και η Alta, προωθούν ταξίδια με κεντρικό άξονα τη θέαση του Βόρειου Σέλατος περισσότερο από οτιδήποτε άλλο κατά τη χειμερινή περίοδο. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2017 το Βόρειο Σέλας βρίσκονταν πίσω από τα “φιόρδ” και τους “παγετώνες” ως όροι αναζήτησης που χρησιμοποίησαν οι τουρίστες όταν έψαχναν πληροφορίες σχετικά με την επίσκεψη τους στη Νορβηγία.
14. Η Νορβηγία έχει μια εκκλησία εμπνευσμένη από το Βόρειο Σέλας
Καθεδρικός Ναός εμπνευσμένος από το Βόρειο Σέλας
Η πόλη Alta της βόρειας Νορβηγίας είναι συνυφασμένη με το Βόρειο Σέλας. Έχει εμπνεύσει ακόμη και το σχεδιασμό μιας σύγχρονης εκκλησίας. Η εκκλησία είναι γνωστή ως ο καθεδρικός ναός του Βόρειου Σέλαος, και ο σχεδιασμός της είναι εμπνευσμένος από την κίνηση της Ορόρας.
15. Το Νότιο Σέλας (Aurora Australis)
Το Νότιο Σέλας από την Μελβούρνη
Το Νότιο Σέλας από την Μελβούρνη
Όπως προαναφέραμε, ό,τι γίνεται στον Βορρά με το Βόρειο Σέλας, γίνεται και στο άλλο άκρο του πλανήτη με το Νότιο Σέλας. Η διαφορά είναι ότι πολύ λιγότερα άτομα έχουν την ευκαιρία να το δουν κάθε χρόνο.
16. Η Ορόρα εμφανίζεται και σε άλλους πλανήτες
Τόσο ο Δίας όσο και ο Κρόνος έχουν ισχυρότερα μαγνητικά πεδία και έχουν παρατηρηθεί παρόμοια φαινόμενα. Αυτό το γνωρίζουμε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και το διαστημικό σκάφος Cassini & Galileo. Όπως και στη Γη, το φαινόμενο στον Κρόνο φαίνεται να προκαλείται από τον ηλιακό άνεμο ενώ οι αιτίες της Ορόρας στον Δία είναι πιο περίπλοκες.
17. Μπορείτε να φωτογραφίσετε το Βόρειο Σέλας με ένα smartphone
Στο παρελθόν μια τίμια DSLR φωτογραφική μηχανή ήταν απαραίτητη για να έχετε κάποια μικρή πιθανότητα να αποτυπώσετε το φαινόμενο ικανοποιητικά. Πλέον με τα καινούρια κινητά τηλέφωνα με τις εξαιρετικές κάμερες μπορεί ο καθένας να απαθανατίσει το φαινόμενο. Κάποιες προτεινόμενες ρυθμίσεις για την κάμερα του κινητού ή τη φωτογραφική μηχανή:
Τρίποδo
ISO 400 (ευαισθησία)
30 δευτερόλεπτα έκθεση
Διάφραγμα το μικρότερο δυνατό
Δείτε περισσότερα θέματα στο : geografikoi.gr
