Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί σημαντικά από τα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης και η τελευταία δεκαετία (2009 – 2018) υπήρξε η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι 18 από τις 17 θερμότερες χρονιές που έχουν καταγραφεί στην ιστορία σημειώθηκαν από το 2000 κι έπειτα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, το 2019 υπήρξε η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των συλλεγμένων στοιχείων δείχνουν ότι αυτό οφείλεται στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η μέσα παγκόσμια θερμοκρασία είναι σήμερα κατά 0.91-0.96°C υψηλότερη από εκείνη του 19ου αιώνα. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πρέπει να διατηρηθεί κάτω από το μέγιστο όριο των +2°C, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου, ώστε να αποφευχθούν οι καταστροφικές συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον.
Γι’ αυτό τον λόγο, η διεθνής κοινότητα συμφωνεί ως προς την ανάγκη διατήρησης της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς κελσίου.
Γιατί έχει σημασία η απάντηση της ΕΕ στην κλιματική αλλαγή;
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η ΕΕ συνιστά την τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ. Ο ενεργειακός τομέας ήταν υπεύθυνος για το 80,7% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2017.
Για την αντιμετώπιση της διεθνής αυτής πρόκλησης είναι απαραίτητη η κινητοποίηση κοινών προσπαθειών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, ακόμα κι αν οι τρόποι αντιμετώπισης διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
Στην περιοχή της Μεσογείου αναμένονται περισσότερο ακραία υψηλές θερμοκρασίες και λιγότερες βροχοπτώσεις, ενώ οι χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης κινδυνεύουν περισσότερο από πλημμύρες ποταμών και δασικών πυρκαγιών.
Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφέρουν καρπούς. Το 2008, η ΕΕ έθεσε ως στόχο τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% έως το 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Παράλληλα, το 2015 τα επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 22% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Δείτε τα γραφήματά μας σχετικά με την κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη.
Η ΕΕ και η διεθνής κλιματική πολιτική
Η ΕΕ διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα. Το 2015, επικύρωσε τη Συμφωνία του Παρισίου, την πρώτη διεθνή συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στόχος της είναι η ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής διατηρώντας την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 15 βαθμούς Κελσίου, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.
Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισίου, η ΕΕ δεσμεύτηκε να μειώσει μέχρι το 2030 τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Επιπλέον, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η ΕΕ στοχεύει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Έχει θέσει σε εφαρμογή διάφορα μέτρα για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Τον Νοέμβριο του 2019, το Κοινοβούλιο κήρυξε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ευθυγραμμίσει όλες τις προτάσεις της με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5° βαθμούς Κελσίου και να διασφαλίσει τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Σε απάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, έναν χάρτη πορείας για να γίνει η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Ένας από τους στόχους της είναι η θέσπιση νομικού πλαισίου για το κλίμα – ο νόμος της ΕΕ για το κλίμα.
Το σχέδιο της ΕΕ για την οικοδόμηση μιας πιο πράσινης και βιώσιμης Ευρώπη καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων και περιλαμβάνει στόχους όπως: προστασία της βιοποικιλότητας, εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του συστήματος τροφίμων, ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, προώθηση των πράσινων επενδύσεων και ενδυνάμωση των βιομηχανιών για μια πράσινη μετάβαση, αμβλύνοντας ταυτόχρονα τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο της μετάβασης για τους εργαζομένους.
Διαβάστε περισσότερα για την Πράσινη Συμφωνία.
Η χρηματοδότηση της ΕΕ για το κλίμα
Για να χρηματοδοτήσει την Πράσινη Συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε, τον Ιανουάριο του 2020, το επενδυτικό σχέδιο “Βιώσιμη Ευρώπη”, το οποίο στοχεύει να προσελκύσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία.
Στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου, ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίξει τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, όπως είναι οι περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εξόρυξη άνθρακα.
Η ΕΕ έχει, επίσης, καθιερώσει ένα κοινό σύστημα ταξινόμησης των πράσινων ή βιώσιμων δραστηριοτήτων για να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη και να αποτρέψει τη χρηματοδότηση έργων που χαρακτηρίζονται ως “βιώσιμα” ή “πράσινα” ενώ στην πραγματικότητα δεν πληρούν βασικά περιβαλλοντικά πρότυπα