Η πανδημία της νόσου COVID-19 μπορεί να αντικριστεί και ως μια μοναδική ευκαιρία για να αντιμετωπίσουμε επιτέλους τα χρονίζοντα περιβαλλοντικά ζητήματα στον τόπο μας και να δώσουμε λύσεις που θα έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Βουλευτής των Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. Την ίδια ώρα υποδεικνύει, ότι όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η πανδημία αποκάλυψε τη γύμνια μας σε ό,τι αφορά την σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων και την ορθή συμπεριφορά απέναντι στη γη και στο περιβάλλον, αναφέροντας ότι με βάση διεθνή μελέτη, κάθε χρόνο στην Κύπρο 600 με 800 άτομα χάνουν πρόωρα τη ζωή τους από τον κακής ποιότητας αέρα που εισπνέουν.
Με αφορμή και τα πολύ ενθαρρυντικά στοιχεία Μαρτίου-Απριλίου για τους ρύπους στην ατμόσφαιρα, κυρίως εξαιτίας της ελάχιστης διακίνησης οχημάτων συνεπεία των περιοριστικών μέτρων, ο κ. Θεοπέμπτου αναφέρει πως η συνταγή για μείωση των ρύπων και ιδιαίτερα των εκπομπών από τα αυτοκίνητα, είναι δοκιμασμένη σε όλο τον κόσμο.
«Χρειάζεται να προωθήσουμε το περπάτημα, την ποδηλασία, να δοθεί προτεραιότητα και πλεονέκτημα στα λεωφορεία με λεωφορειολωρίδες, να απαγορευθεί η πρόσβαση ιδιωτικών οχημάτων στο κέντρο, να προωθηθούν τα ηλεκτρικά οχήματα , οι περιοχές χαμηλών ρύπων και γενικά οι χαμηλές ταχύτητες των αυτοκινήτων», δήλωσε.
Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, εμείς ακόμη και προ πανδημίας, αντ` αυτού αφαιρέσαμε το φόρο από τα πολυτελή αυτοκίνητα, δεν χαμηλώνουμε το όριο ταχύτητας σε κατοικημένες περιοχές «όπου ακόμη και Βουλευτές θέλουν να αυξηθεί το όριο». Ανέφερε ακόμη ότι με την ψήφιση του νόμου για τα ποδήλατα, κάποιος θα ανέμενε να δει εκστρατείες και ποδηλατολωρίδες, ποδηλατόδρομους αλλά δυστυχώς δεν είδαμε τίποτα.
«Είχαμε υποχρέωση να σχεδιάσουμε και να προγραμματίσουμε τη Βιώσιμη Κινητικότητα στις πόλεις μας. Το 2010 κάναμε το σχεδιασμό για τη Λευκωσία, αλλά πέραν από τα τεράστια λεωφορεία, δέκα χρόνια μετά δεν είδαμε τίποτα άλλο. Είμαστε στο 2020 και ακόμη τώρα συμπληρώθηκε το αντίστοιχο σχέδιο για Λεμεσό και Λάρνακα, ενώ για Πάφο και ελεύθερη Αμμόχωστο, δεν κάναμε ακόμη τίποτα. Είναι πλέον φανερό ότι δεν υπάρχει πρόθεση πέραν από το να ετοιμάζουμε προγράμματα στα χαρτιά, όπως κάνουμε και σε μια σειρά από άλλα θέματα», υποστηρίζει.
Ο Βουλευτής των Οικολόγων υπενθύμισε πως γνωρίζαμε εδώ και χρόνια ότι η Κύπρος δε θα πετύχαινε τους ευρωπαϊκούς στόχους της για τους ρύπους, εφόσον και δημόσια πλέον η Κυβέρνηση δήλωνε, όπως είπε, ότι είναι πιο φτηνό να πληρώνει πρόστιμο παρά να πάρει μέτρα.
«Το ίδιο εφαρμόζουμε και με τους ρύπους της ΑΗΚ όπου εδώ και πολλά χρόνια πληρώνουμε πάνω από €16 εκατομμύρια κάθε χρόνο. Οι αλλαγές στους σχεδιασμούς που έγιναν την τελευταία στιγμή, έγιναν επειδή υπήρχε πολύ έντονη αντίδραση στις παρουσιάσεις των σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα, αλλά και αυστηρότητα από την ΕΕ για τις προθέσεις μας. Φυσικά τα σχέδια ετοιμάστηκαν αλλά η απραξία τόσων πολλών χρόνων μας άφησαν πολύ πίσω και δεν προλαβαίνουμε πλέον», ανέφερε.
Σύμφωνα με τον Βουλευτή, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα του χρόνου όταν και θα μπουν σε εφαρμογή οι νέοι στόχοι της ΕΕ. Εμείς ως Κύπρος, λέει, δεν πετύχαμε καν τους στόχους του 2020 και διερωτήθηκε πως θα τα καταφέρουμε με τους στόχους του 2030 που είναι ακόμη πιο αυστηροί ή ακόμη την Ουδετερότητα Άνθρακα του 2050.
Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε ότι ένα θέμα το οποίο έχει αναφερθεί πολλές φορές, είναι ότι μια επιδημία όπως αυτή του CΟVID-19 που επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα, απέδειξε ότι όσοι ανέπνεαν κακής ποιότητας αέρα ήταν πολύ πιο ευάλωτοι στην αρρώστια.
«Με βάση στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (Air Quality Report) στην Κύπρο χάνουν πρόωρα τη ζωή τους 600 με 800 άτομα κάθε χρόνο, λόγω της κακής ποιότητας του αέρα. Να θυμίσω και τις δηλώσεις του προϊσταμένου της ερευνητικής ομάδας για την ποιότητα του αέρα ότι οι Λευκωσιάτες χάνουν ενάμιση χρόνο από τη ζωή τους και ότι ο αέρας μας είναι χειρότερος από αυτό του Παρισιού», ανέφερε.
Υπενθύμισε πως ένα από τα πράγματα που πέτυχε όταν ήταν Επίτροπος Περιβάλλοντος, σε συνεργασία τότε με ένα τηλεοπτικό σταθμό, κάτι που τώρα εφαρμόζουν όλοι, είναι η παρουσίαση της κατάστασης της ποιότητας του αέρα μετά το κύριο δελτίο ειδήσεων. Σκόπιμα, είπε, παρουσιάζουν τις μετρήσεις που πάρθηκαν η ώρα 5μμ το απόγευμα και όχι πχ του πρωινού λίγο μετά την κορύφωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, όπου είναι η χειρότερη ώρα, ιδιαίτερα στη Λευκωσία.
«Ένα άλλο πρόβλημα που τονίζουν συνεχώς και οι φιλοζωικές οργανώσεις, είναι ότι τα τελευταία χρόνια η πλειοψηφία των ιών που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα είχαν σχέση με τα ζώα και τη συμπεριφορά ορισμένων λαών», ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου θεωρεί πως οι συνήθειες που αποκτήσαμε λόγω κορωνοϊού θα πρέπει να συνεχιστούν. Ακριβώς αυτό, τονίζει, είναι το σκεπτικό που επικρατεί και σε άλλες χώρες, πως να αξιοποιηθεί δηλαδή, αυτή η μοναδική ευκαιρία που έφερε η πανδημία για αλλαγή συμπεριφορών και νοοτροπιών με ενθάρρυνση από το κράτος.
«Θα δείτε ότι στο εξωτερικό παροτρύνουν τους πολίτες να πηγαίνουν με τα πόδια αν η απόσταση είναι μέχρι 1 χιλιόμετρο, με το ποδήλατο 5 με 6 χλμ και με τα μέσα μαζικών μεταφορών αν είναι πιο μακριά. Προσφέρουν ασφαλισμένους ποδηλατόδρομους, δίνουν πλεονέκτημα στο ποδήλατο με το να δικαιούται να πηγαίνει σε μονόδρομους, ή σε λεγόμενα συντόμια μέσα από πάρκα και μπορεί ένας ποδηλάτης να κυκλοφορεί σε περιοχές απαγορευμένες για αυτοκίνητα», ανέφερε.
Διερωτήθηκε πόσα κέντρα πόλεων στο εξωτερικό υπάρχουν όπου μπορείς να περάσεις με το αυτοκίνητο και αναφέρθηκε και σε κίνητρα που δίνουν πολλές εργασίες όπως πχ το πλεονέκτημα να πηγαίνεις 30 λεπτά καθυστερημένος στη δουλειά και σου αγοράζουν το ποδήλατο αν υποσχεθείς ότι θα το χρησιμοποιείς για μετάβαση.
«Σε χώρες όπως η Ολλανδία, αν έχεις να παίρνεις από το κράτος λεφτά , πχ υπερωρίες, το κράτος σου δίνει την επιλογή να σου αγοράσει ποδήλατο ή όργανο γυμναστικής για το σπίτι. Η σημασία είναι ότι αν έπαιρνες τα λεφτά, θα πλήρωνες φόρο και μετά ΦΠΑ και ένα ποδήλατο των €500 θα σου στοίχιζε στο σύνολο €1000», ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι υπάρχει πολύς κόσμος στην Κύπρου που του αρέσει να περπατά για άσκηση ή απλά για περίπατο, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν οι χώροι. Απόδειξη, λέει, είναι η πολυκοσμία που βλέπουμε στα πάρκα του Στροβόλου ή στην Αθαλάσσα.
«Εδώ αξίζει να θυμίσω ότι κάναμε αγώνα για να δημιουργηθούν τα δύο πάρκα στο Στρόβολο αλλά ακόμη μεγαλύτερες και έντονες συζητήσεις όταν η Κυβέρνηση ήθελε να περάσει δρόμο μέσα από το πάρκο της Αθαλάσσας. Μάλιστα μετά που τον έκαναν τους αναγκάσαμε να τον κλείσουν με κάγκελο. Παρόμοια προβλήματα είχαμε όταν ήθελαν να περάσουν την οδό Καλαμών που φεύγει από το μεγάλο κυκλικό κόμβο του νοσοκομείου προς το Γέρι μέσα από το πάρκο Αθαλάσσας και μάλιστα τότε πρόλαβαν και έκοψαν και πολλά δέντρα», ανέφερε.
Ο Βουλευτής των Οικολόγων τονίζει πως αυτά τα αναφέρει για να δείξει πως διαχρονικά όλες οι Κυβερνήσεις «εξυπηρετούν τα αυτοκίνητα και δεν ασχολούνται με τίποτα άλλο που θα αναβάθμιζε την ποιότητα ζωής των πολιτών».
Σε σχέση με την καταστροφή πολλών κλάδων αγροτών λόγω κορωνοϊού, αναφέρει ότι και σε αυτό το πεδίο μπορούμε να αντλήσουμε μαθήματα από το εξωτερικό.
Υπάρχουν, λέει, διάφορες επιτυχημένες πρακτικές στο εξωτερικό που θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε για να βοηθηθούν οι αγρότες μας , «αλλά επειδή από τη μια το Υπουργείο δεν ασχολείται και από την άλλη οι αγροτικές οργανώσεις δεν τις προωθούν, και άρα δεν βλέπουμε τέτοιες δράσεις».
«Πρώτα να πω ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε σήμανση στα προϊόντα για να γνωρίζει ο καταναλωτής ποια είναι κυπριακά και ποια εισαγόμενα. Αυτό το έχουμε τώρα πχ στο μέλι, αλλά μπορούσαμε να το είχαμε πχ στο κρέας και στο κρασί», αναφέρει.
Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, οι υπεραγορές μπορούσαν να προμηθεύονται τα προϊόντα τους απευθείας από τους παραγωγούς, καταργώντας έτσι τους μεσάζοντες με αποτέλεσμα ο αγρότης να έχει μεγαλύτερο εισόδημα. «Εταιρείες στο εξωτερικό προβάλουν αυτή τους την πρωτοβουλία εφόσον εμπίπτει ανάμεσα σε αυτά που αποκαλούνται ηθική πρακτική», τόνισε.
Ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι πριν από δύο χρόνια ύστερα από συνεννόηση με το Γενικό Λογιστήριο οργάνωσε παρουσίαση στην Σκαρίνου προς τους βιοκαλλιεργητές, για να μπορούν να υποβάλουν προσφορές κατευθείαν ως οργανωμένοι παραγωγοί, παρά να έχουν μεσάζοντες.
«Το αποτέλεσμα ήταν ότι ορισμένοι κέρδισαν αυτή την κατάταξη στη λίστα του Γενικού λογιστηρίου για τα προϊόντα τους, αλλά από την άλλη θα πρέπει και οι κυβερνητικές υπηρεσίες όπως τα νοσοκομεία και ο στρατός, να βάζουν και τις παραγγελίες που είναι υπόχρεες βάσει της πολιτικής των Πράσινων Συμβάσεων», είπε.
Σύμφωνα με τον Βουλευτή, η αδιαφορία δυστυχώς υπάρχει και από την πλευρά των Δήμων, γιατί ενώ ψηφίστηκε η πρόταση νόμου που δίνει πλεονεκτήματα στους παραγωγούς στις λαϊκές αγορές, όσα έπρεπε να εφαρμόζονται, δεν εφαρμόζονται.
«Και αυτά είναι μόνο μερικά μέτρα. Όσον αφορά την ανθοκομεία και το πόσο καταστράφηκε ο κλάδος, να πω μόνο ότι πολλά νοσοκομεία και Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών θα ήταν πολύ πιο όμορφα αν τα στολίζαμε με λίγα λουλούδια», ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου αναφέρει πως αντιμετωπίζουμε σοβαρότατα προβλήματα με την εφαρμογή ορισμένων από τις πρόνοιες της κυκλικής οικονομίας.
«Κρίνοντας από τη μέχρι τώρα συμπεριφορά του κράτους δεν περιμένω να γίνει τίποτα. Η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου μας δεν ανακυκλώνει, αλλά και αυτοί ακόμη που ανακυκλώνουν τα μισά υλικά που στέλνουν στην ανακύκλωση, δεν ανακυκλώνονται. Άλλοι θέλουν να ανακυκλώνουν αλλά δεν προσφέρεται ανακύκλωση στην περιοχή τους», ανέφερε.
Ο Βουλευτής ανέφερε πως πολλές κυπριακές εταιρείες συσκευάζουν ‘ανέμελα’ τα προϊόντα τους πχ σε μη ανακυκλώσιμα πλαστικά με κύριο και μοναδικό τους κριτήριο το κόστος, χωρίς να τους κυνηγά το κράτος να βρουν λύσεις πιο φιλικές στο περιβάλλον.
«Ένα τεράστιο πρόβλημα είναι και οι συσκευασίες των φαγητών με παράδοση, ή που αγοράζουμε για κατανάλωση στο σπίτι. Όσοι παράγγελναν delivery αυτές τις μέρες γνωρίζουν πολύ καλά τις ποσότητες των πλαστικών συσκευασιών που καταλήγουν στα σκουπίδια», ανέφερε.
Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, οι πολίτες γνωρίζουν πολύ καλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τις ελλείψεις σε υποδομές και ενημέρωση, όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων τους.
Υπενθύμισε πως η πολιτική που εφαρμόζαμε μέχρι τώρα για τη διαχείριση των αποβλήτων, μας δημιούργησε τεράστια προβλήματα.
«Για πρώτη φορά έχουμε Υπουργό Γεωργίας που κατανοεί τα προβλήματα και προσπαθεί να βρει λύσεις. Χωρίς όμως το κατάλληλο σε αριθμούς, προσόντα και πάθος προσωπικό δε θα κάνουμε απολύτως τίποτα», ανέφερε.