Γρίφο αποτελεί για τους επιστήμονες η έρευνα περιστατικών με φάλαινες δολοφόνους (όρκα) που φέρονται πως συντονισμένα στρέφονται εναντίον σκαφών κατά μήκος των ακτών της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Τους τελευταίους δύο μήνες, από τη νότια έως τη βόρεια Ισπανία, ναυτικοί έχουν εκπέμψει σήμα κινδύνου μετά από ανησυχητικές συναντήσεις με τα θαλάσσια θηλαστικά. Δύο σκάφη έχασαν μέρος των πηδαλίων τους, τουλάχιστον ένα μέλος του πληρώματος υπέστη μώλωπες από τα χτυπήματα και αρκετά σκάφη ανέφεραν πως υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
Το τελευταίο περιστατικό συνέβη την Παρασκευή το απόγευμα, λίγο έξω από την Κορούνια, στη βόρεια ακτή της Ισπανίας. Ένα σκάφος 36 ποδιών με προορισμό τη Βρετανία αναφέρεται πως συνάντησε μια φάλαινα όρκα η οποία χτύπησε την πρύμνη του τουλάχιστον 15 φορές, σύμφωνα με τον Pete Green, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Halcyon Yachts. Το σκάφος έχασε το τιμόνι και ρυμουλκήθηκε στο λιμάνι για να εκτιμηθεί η ζημιά.
Την ίδια στιγμή υπήρξαν προειδοποιήσεις στον ασύρματο για παρατηρήσεις φαλαινών 70 μίλια νότια, στο Βίγκο, κοντά στο σημείο τουλάχιστον δύο πρόσφατων συγκρούσεων. Στις 30 Αυγούστου, ένα γαλλικό σκάφος ειδοποίησε την ακτοφυλακή για να δηλώσει ότι «δέχτηκε επίθεση» από φάλαινες δολοφόνους. Αργότερα εκείνη την ημέρα, ένα ισπανικό σκάφος, το Mirfak, έχασε μέρος του πηδαλίου μετά από μια συνάντηση με όρκα.
Τα θαλάσσια θηλαστικά θεωρείται πως έχουν υψηλή νοημοσύνη και είναι τα μεγαλύτερα της οικογένειας των δελφινιών. Ερευνητές που μελετούν έναν μικρό πληθυσμό στα στενά του Γιβραλτάρ λένε ότι είναι μπερδεμένοι και πως αν και είναι φυσιολογικό να παρακολουθούν μια βάρκα, ακόμη και να αλληλεπιδρούν με το πηδάλιο, ποτέ δεν το κάνουν με τον τρόπο που αναφέρεται στα περιστατικά.
Οι ισπανικές λιμενικές αρχές προειδοποίησαν τα σκάφη να «κρατήσουν απόσταση» αν συναντήσουν τέτοιες φάλαινες, Ωστόσο, αναφορές από ναυτικούς γύρω από το στενό κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και του Αυγούστου δείχνουν ότι αυτό μπορεί να είναι δύσκολο. Τουλάχιστον μία όρκα φαίνεται να κυνήγησε σκάφη, με συμπεριφορά που οι επιστήμονες συμφωνούν ότι είναι «εξαιρετικά ασυνήθιστη» και «ανησυχητική». Είναι πολύ νωρίς για να καταλάβουμε τι συμβαίνει, αλλά μπορεί να υποδηλώνει άγχος σε έναν πληθυσμό που κινδυνεύει.
Τα περιστατικά με τις επιθετικές φάλαινες
Στις 29 Ιουλίου, έξω από το Cape Trafalgar, η Victoria Morris, έπλεε με ένα σκάφος 46 ποδιών που περιβαλλόταν από εννέα φάλαινες. Οι φάλαινες χτυπούσαν το σκάφος για πάνω από μία ώρα, περιστρέφοντάς το κατά 180 μοίρες, απενεργοποιώντας τον κινητήρα και σπάζοντας το πηδάλιο, καθώς επικοινωνούσαν με δυνατό σφύριγμα. Η γυναίκα λέει πως έμοιαζε με «ενορχηστρωμένη» επίθεση. Νωρίτερα εκείνη την εβδομάδα, ένα άλλο σκάφος στην περιοχή ανέφερε μια συνάντηση 50 λεπτών. Ο καπετάνιος είπε ότι οι φάλαινες χτυπούσαν με δύναμη το σκάφος. Τουλάχιστον δύο ακόμη παρόμοια περιστατικά, που συνέβησαν με διαφορά μερικών ωρών ή ημερών, περιγράφονται στο άρθρο του Guardian.
Δεν είναι γνωστό εάν όλα τα περιστατικά αφορούν την ίδια ομάδα φαλαινών αλλά είναι πιθανό. Ο Δρ Ruth Esteban, ο οποίος έχει μελετήσει εκτενώς τις φάλαινες στο Γιβραλτάρ, πιστεύει ότι είναι απίθανο δύο ομάδες να έχουν τέτοια ασυνήθιστη συμπεριφορά. Ο Alfredo López, βιολόγος ειδικός στη Μελέτη Θαλάσσιων Θηλαστικών στη Γαλικία, δήλωσε ότι οι φάλαινες έφταναν στην ακτή κάθε Σεπτέμβριο από τον Κόλπο του Κάντιθ για να κυνηγήσουν στον Βισκαϊκό κόλπο. Οι ερευνητές μελετούν τα δεδομένα και αναζητούν τα αίτια πίσω από την περίεργη συμπεριφορά.