Παρατεταμένες συνθήκες ξηρασίας σε αρκετές χώρες της Μεσογείου, ένα κύμα καύσωνα την προηγούμενη εβδομάδα που έφτασε μέχρι τη βόρεια Γερμανία και υψηλά κόστη καυσίμων για τα αεροσκάφη που χρειάζονται για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών έχουν όλα μαζί αυξήσει την ανησυχία ανά την Ευρώπη για αυτό το καλοκαίρι- και είναι μόλις Ιούνιος ακόμα.
«Μεγάλο μέρος της της ηπείρου είναι σε ξηρασία» είπε η Κάθελιν Στουφ, καθηγήτρια περιβαλλοντικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Βαγκενίνγκεν στην Ολλανδία. Η ίδια χαρακτήρισε την πρόβλεψη κινδύνου πυρκαγιάς ως μεγάλη πρόκληση ανά την Ευρώπη.
Φωτιές το περασμένο καλοκαίρι άφησαν πίσω τους κατάμαυρα 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης- μια έκταση πάνω από τέσσερις φορές το μέγεθος του Λουξεμβούργου. Περίπου το ήμισυ της καταστροφής αυτής ήταν στην ΕΕ. Και, όπως λένε ειδικοί, οι πυρκαγιές της Ευρώπης δεν αποτελούν απλά ένα πρόβλημα για τις νότιες, θερμότερες χώρες.
«Αυτό για το οποίο μας προειδοποιούν οι επιστήμονες είναι πως (οι πυρκαγιές) προφανώς κινούνται προς τα βόρεια και σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, σε χώρες όπως η Γερμανία, καθώς και σε σκανδιναβικές χώρες, στο μέλλον πρέπει να αναμένουμε πυρκαγιές πιο συχνά» είπε η Κάθριν Γκάμπερ, ειδική σε θέματα προσαρμογής κλιματικής αλλαγής στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Πυρκαγιές ανά την Ισπανία έχουν καταστρέψει τεράστιες δασικές εκτάσεις, αν και μια πρόσφατη απότομη πτώση των θερμοκρασιών βοηθά τους πυροσβέστες να την αντιμετωπίσουν.
Τα προβλήματα της Ισπανίας άρχισαν με την άφιξη, εν μέσω άνοιξης, του πιο πρόωρου κύματος καύσωνα εδώ και δύο δεκαετίες. Θερμοκρασίες σαν αυτές που κανονικά καταγράφονται τον Αύγουστο, πάνω από τους 40 βαθμούς, καταγράφηκαν σε πολλές ισπανικές πόλεις. Η γειτονική Πορτογαλία επίσης είχε τον θερμότερό της Μάιο εδώ και εννιά δεκαετίες, ενώ στη Γαλλία ο μήνας ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί.
«Ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, τα κύματα καύσωνα αρχίζουν νωρίτερα και γίνονται πιο συχνά και πιο έντονα λόγω συγκεντρώσεων ρεκόρ αερίων θερμοκηπίου» ανέφερε την προηγούμενη εβδομάδα ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός. «Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι μια πρόγευση του μέλλοντος».
Παρά τους εκτενείς σχεδιασμούς, την παρατήρηση με σκοπό την έγκαιρη προειδοποίηση και τα προγνωστικά μοντέλα, η προετοιμασία για πυρκαγιές παραμένει μεγάλη πρόκληση. Η ΕΕ επεκτείνει μια κοινή «δεξαμενή» αεροπλάνων και ελικοπτέρων που είναι σε ετοιμότητα αυτό το καλοκαίρι για παροχή διασυνοριακής υποστήριξης και αναμένεται να συνεργαστεί με περισσότερες χώρες που δεν είναι μέλη της.
«Είναι πολύ δύσκολη η πρόβλεψη πυρκαγιών» είπε η Μάρτα Αρμπίνολο, αναλύτρια πολιτικής του ΟΟΣΑ και ειδική σε θέματα κλιματικής προσαρμογής και ανθεκτικότητας. «Ξέρουμε ότι το καλοκαίρι του 2022 έχει προβλεφθεί να είναι ιδιαίτερα θερμό και ξηρό, ίσως ακόμα περισσότερο από ό,τι του 2020 ή του 2021, που ήταν το ξηρότερο και θερμότερο καλοκαίρι στην Ευρώπη» είπε. «Μπορούμε να περιμένουμε ότι ο κίνδυνος πυρκαγιών στην Ευρώπη για το καλοκαίρι μπορεί να είναι πολύ υψηλός».
Στην Ελλάδα, που είχε βιώσει κάποιες από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές της Ευρώπης τον προηγούμενο Αύγουστο, τα υψηλότερα κόστη καυσίμων έχουν έρθει να προστεθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πυροσβεστική, η οποία βασίζεται πολύ στα πυροσβεστικά αεροσκάφη για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών σε ορεινές περιοχές. Φέτος θα αρχίσει η χρήση επιβραδυντικών χημικών σε ρίψεις νερού φέτος, ενώ η ΕΕ στέλνει πάνω από 200 πυροσβέστες και εξοπλισμό από τη Γαλλία, τη Γερμανία και άλλες τέσσερις χώρες στην Ελλάδα για να παραμείνουν το καλοκαίρι. Επίσης, οι αντιπυρικές περίοδο μεγαλώνουν.
«Η έννοια της αντιπυρικής περιόδου χάνει το νόημά της αυτή τη στιγμή. Έχουμε αντιπυρική περίοδο όλο τον χρόνο» είπε ο Βίκτορ Ρέσκο ντε Ντίος, καθηγηγής μηχανικής δασών στο Πανεπιστήμιο της Λέιντα στην Καταλονία της Ισπανίας, που έχει πληγεί σκληρά από δασικές πυρκαγιές. «Η κύρια αλλαγή που βλέπουμε με την κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη διάρκεια των αντιπυρικών περιόδων».
Η Λάουρα Βιλάγκρα, ανώτερη αξιωματούχος της κυβέρνησης της Καταλονίας, είπε σε συνδιάσκεψη πως τα μέτρα πρόληψης αυτή τη σεζόν θα περιελάμβαναν και κλείσιμο πάρκων. «Ο καιρός κάθε χρόνο είναι πιο δύσκολος, και η ξηρασία είναι πολύ προφανής φέτος» είπε. «Περιμένουμε ένα πολύ πολύπλοκο καλοκαίρι».
Ο Ρέσκο προβλέπει ένα δυσμενές μέλλον στην Ισπανία, υποστηρίζοντας πως οι περιοχές που αυτή τη στιγμή πλήττονται από πυρκαγιές «πιθανότατα δεν θα βιώνουν πολλές φωτιές στο τέλος του αιώνα. Γιατί; Επειδή τα δάση θα σπανίζουν. Δεν θα μένει τίποτα για να καεί».
Ωστόσο άλλοι ειδικοί δεν είναι τόσο απαισιόδοξοι. Οι Γκάμπερ και Αρμπίνολο του ΟΟΣΑ υποδεικνύουν ότι κάποιες από τις χειρότερες πυρκαγιές έχουν στην πραγματικότητα φέρει θετικές εξελίξεις, όπως ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ που διευκολύνει την ταχεία συνεργασία μεταξύ χωρών σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Οι ευρωπαϊκές χώρες, υποστηρίζουν, επίσης, γίνονται πιο θετικές απέναντι στη μείωση ρίσκου ως προς τους σχεδιασμούς τους, αντί απλά να ενισχύουν τους πυροσβεστικούς τους πόρους.
«Στον πυρήνα είναι η ανάγκη για ενοποιημένη διαχείριση πυρκαγιάς, προσοχή στις πυρκαγιές καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου αντί για μόνο όταν έχει ξηρασία, και επενδύσεις στη διαχείριση τοπίου» είπε η Στουφ.
Η Γκάμπερ ζήτησε επίσης δύο πράγματα που, όπως είπε, θα είχαν μεγάλη επίδραση. Πρώτον, η επανεξέταση του αστικού σχεδιασμού, ώστε να μην χτίζονται κτίρια κοντά σε δάση που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο. «Νομίζω πως το πρώτο είδος έκκλησης σε χώρες είναι σκέφτονται στα αλήθεια πού φτιάχνουν οικισμούς» είπε η Γκάμπερ. «Δεύτερον, να επιβάλλετε τους κανόνες σας. Οι χώρες ξέρουν τι να κάνουν».