Όλοι γνωρίζουμε πόσο ευχάριστο είναι να περνούμε χρόνο στη φύση, αλλά υπάρχουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι η παρακολούθηση της άγριας ζωής -ιδίως των πουλιών- έχει μεγάλο θετικό αντίκτυπο στην ψυχική μας ευεξία. Σε αυτό το άρθρο, παρουσιάζουμε τις τελευταίες ανακαλύψεις στους τομείς της βιολογίας, της οικονομίας και της ψυχολογίας γύρω από το θέμα αυτό.
Τους τελευταίους 18 μήνες, οι περισσότεροι από μας στραφήκαμε στη φύση με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο για να ανταπεξέλθουμε στη νέα κατάσταση που επέφερε η πανδημία. Με όλες τις ανησυχίες, τις τραγωδίες και τους περιορισμούς που υπομείναμε, η φύση μάς παρείχε παρηγοριά και αντιπερισπασμό.
Η παρατήρηση πουλιών είναι αναμφίβολα μια ευχάριστη εμπειρία, αλλά όπως γνωρίζουν όλοι όσοι υποφέρουν λόγω άγχους ή κατάθλιψης, τα ευχάριστα πράγματα δεν είναι απαραίτητα αρκετά για να ελαφρύνουν σοβαρές διαταραχές διάθεσης. Μπορούν όντως λοιπόν τα πουλιά και η φύση να ωφελήσουν την ψυχική μας υγεία;
Υπάρχουν όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα πουλιά όντως μπορούν να ωφελήσουν την ψυχική υγεία, ειδικά αυτών που ζουν σε αστικές περιοχές. Μια μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό BioScience κατέγραψε διάφορα φυσικά χαρακτηριστικά σε αστικές γειτονιές και διαπίστωσε ότι η βλάστηση και η αφθονία πουλιών κατά τις απογευματινές ώρες συσχετιζόταν με χαμηλότερο επιπολασμό κατάθλιψης, άγχους και στρες. Τα ευρήματα ήταν τόσο ξεκάθαρα που οι ερευνητές ήταν σε θέση να ποσοτικοποιήσουν την ελάχιστη ποσότητα από κάλυψη βλάστησης που χρειάζεται για τη μείωση κάθε θέματος ψυχικής υγείας: 20% για κατάθλιψη, 30% για άγχος και 20% για το στρες.
Όσον αφορά τα πουλιά,μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Ecological Economics Ecological Economics εκτίμησε την χρηματική αξία της βιοποικιλότητας. Η μελέτη χρησιμοποίησε πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Έρευνα Ποιότητας Ζωής του 2012 για να συγκρίνει τα επίπεδα ικανοποίησης περισσότερων από 26.000 ατόμων με την ποικιλία των πουλιών γύρω από το σπίτι τους και στην πόλη τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν σαφή συσχέτιση μεταξύ ευτυχίας και του αριθμού των ειδών πουλιών. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα πουλιά είναι τόσο σημαντικά για την ανθρώπινη ευημερία όσο και η οικονομική ασφάλεια. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, το να βρίσκεται κανείς κοντά σε 14 επιπλέον είδη πουλιών παρείχε τόση ικανοποίηση όση και μια αύξηση στον μισθό κατά 150 δολάρια τον μήνα.
Δεν υπάρχει τρόπος να ξέρουμε αν ήταν τα ίδια τα πουλιά που είχαν αυτή την εντυπωσιακή επίδραση ή απλά η πλούσια ποικιλία από είδη, που είναι μεγαλύτερη κοντά σε φυσικές περιοχές όπως τα δάση, τα ποτάμια και οι λίμνες. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ των πουλιών. Τα πουλιά είναι από τα πιο ορατά (και ηχητικά) μέλη του ζωικού βασιλείου και είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν γνωστή την παρουσία τους σε μας στην καθημερινότητά μας, υπενθυμίζοντάς μας ότι στη ζωή υπάρχουν και άλλα πράγματα εκτός από την βαβούρα της πόλης.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το κελάηδημα των πουλιών μπορεί να αυξήσει την προσοχή μας και να μας βοηθήσει να ανακάμψουμε από το στρες. Μια μελέτη του 2013, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Environmental Psychology ρώτησε 20 συμμετέχοντες και βρήκε ότι το κελάηδημα ήταν ο φυσικός ήχος που συσχέτιζαν πιο συχνά με την ανάκαμψη από το στρες και την επαναφορά της προσοχής. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι το κελάηδημα των πουλιών τούς θύμιζε χαλαρωτικά φυσικά τοπία, και ότι ήταν επίσης μελωδικό και ευχάριστο στο άκουσμα.
Μπορεί να φαίνεται παράξενο να παρουσιάζεται η ομορφιά της φύσης με έναν τόσο επιστημονικό και ψυχρό ίσως τρόπο. Πώς μπορεί να κοστολογήσει κανείς τον ήχο που κάνει το φτεροκόπημα ενός τρυγονιού, ή πώς συνταγογραφείται μία δόση από την χορωδία της αυγής; Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτά τα νούμερα είναι σημαντικά όσο ποτέ άλλοτε. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές και αυτό το ποσοστό αυξάνεται συνεχώς. Όλο και περισσότεροι από μας ζούμε τη ζωή μας μακριά από τη φύση. Χάρη σε μελέτες όπως αυτές, όμως, οι πολεοδόμοι έχουν απτά στοιχεία ότι οι χώροι πρασίνου έχουν σημασία.
Όχι μόνο αυτό, αλλά η ανάπτυξη προχωρά με ταχείς ρυθμούς εις βάρος του περιβάλλοντος. Η διαφώτιση κυβερνήσεων και επιχειρήσεων για τα μετρήσιμα οφέλη που έχει το περιβάλλον στην οικονομία και την υγεία θα τους βοηθήσει να λάβουν αποφάσεις που θα μπορούσαν να σώσουν τον πλανήτη.
Σε ατομικό επίπεδο, είναι και μια υπενθύμιση στον εαυτό μας ότι η επαφή με τη φύση δεν είναι μια ασήμαντη ή επιφανειακή ενασχόληση. Θα μπορούσε να ωφελήσει σημαντικά την υγεία και την ευημερία μας. Κάντε λοιπόν μια πεζοπορία, επισκεφθείτε μια προστατευόμενη φυσική περιοχή ή απλά κάντε ένα περίπατο στο κοντινό σας πάρκο. Αν χρειάζεστε μια καλή δικαιολογία, δεν έχετε παρά να συμμετάσχετε στην πρόκληση 100K for Nature (100 χιλιόμετρα για τη φύση)! Περπατήστε, τρέξτε ή ποδηλατήστε μέσα σε 8 εβδομάδες για να καλύψετε 100 χιλιόμετρα, συγκεντρώνοντας παράλληλα χρήματα για τη φύση. Επισκεφθείτε το birdlifecyprus.org/100K για να μάθετε περισσότερα.
Το άρθρο αποτελεί προσαρμογή άρθρου το οποίο δημοσιεύθηκε αρχικά στην ιστοσελίδα του BirdLife International.