Σχεδόν 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων που θα μπορούσαν να καταναλωθούν, καταλήγουν στα σκουπίδια. Αυτό σημειώνεται, μεταξύ άλλων, στην έκθεση της Επιτροπής για τη Δημόσια Υγεία και την Ευημερία της Παράλληλης Βουλής για το Περιβάλλον, την Οικολογία-Αειφορία και την Υγεία, με θέμα τη «Σπατάλη Τροφίμων».
«Η τροφή είναι ο σημαντικότερος συνδετικός κρίκος του ανθρώπου με τον πλανήτη. Η ζωή και η υγεία μας εξαρτώνται από την τροφή. Κι όμως, παρά το χρόνο, τα χρήματα, το μόχθο και τους πολύτιμους φυσικούς πόρους που επενδύουμε για την καλλιέργεια, την επεξεργασία, τη μεταποίηση και τη μεταφορά της, φαίνεται ότι δεν εκτιμούμε πια την τροφή, όπως άλλοτε», σημειώνεται στο αρχικό σχόλιο της εν λόγω έκθεσης.
Η σπατάλη τροφίμων ορίζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και δεν υπάρχει ενιαία μεθοδολογία για τη μέτρησή της. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ευρέως ότι παγκοσμίως σπαταλιέται ή χάνεται το ένα τρίτο περίπου των τροφίμων που παράγονται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Όπως σημειώνεται, το ποσό της παγκόσμιας απώλειας και σπατάλης φαγητού αγγίζει το 33-50% των παραγόμενων τροφίμων για ανθρώπινη κατανάλωση, δηλαδή τα 1,3 δισεκατομμύρια μετρικών τόνων ετησίως. Την ίδια στιγμή, 868 εκ. πολίτες παγκοσμίως υποφέρουν από ασιτία. Το ποσό της σπατάλης θα μπορούσε να καλύψει τέσσερις φορές τις ανάγκες των ανθρώπων που υποσιτίζονται.
Προστίθεται δε, ότι στην Ευρώπη, αν και τα νοικοκυριά στέφονται «πρωταθλητές» στη σπατάλη τροφίμων, εκτιμάται ότι το 40% εντοπίζεται σε επιχειρήσεις που παρέχουν τροφή, όπως είναι τα εστιατόρια, τα σουπερμάρκετ και τα ξενοδοχεία τα οποία μάλιστα αποτελούν ιδανικό πεδίο για να υλοποιηθούν δράσεις περιορισμού της σπατάλης, αλλά και να συμβάλουν στην αλλαγή ολόκληρου του κλάδου υπηρεσιών εστίασης πρωτοστατώντας στη μείωσή της.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, περίπου 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται ετησίως στην ΕΕ. Εκτιμάται ότι εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα ή δεν αναληφθούν δράσεις πρόληψης, η συνολική σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ θα ανέλθει σε περίπου 126 εκατομμύρια τόνους το 2020. Το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων αφορά κάθε κρίκο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων -την παραγωγή, τη μεταποίηση, το λιανικό εμπόριο και την κατανάλωση. Από τη μια έχουμε τις επιχειρήσεις που παίρνουν αποφάσεις με γνώμονα τη μεγιστοποίηση του κέρδους και δεν δίνουν μεγάλη σημασία, αφού μετακυλούν το κόστος σπατάλης στον καταναλωτή και από την άλλη είναι οι καταναλωτές που οι διατροφικές αποφάσεις που παίρνουν με βάση την αφθονία και την ποικιλία έχουν αποτέλεσμα τη σπατάλη τροφίμων.
Το κόστος της σπατάλης τροφίμων
Κάθε φορά που πετάγονται τρόφιμα, εκτός από χρήματα, συντελείται και περιβαλλοντική απειλή. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση, όλα τα πολύτιμα συστατικά και αγαθά που μας χάρισε ο πλανήτης και χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή τους: Γη, Νερό, Ενέργεια. Η μεγαλύτερη εικόνα της σπατάλης συμπεριλαμβάνει δάση και λιβάδια που εκχερσώνονται για γεωργικούς ή κτηνοτροφικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα η σπατάλη να αποτελεί τον μεγαλύτερο συντελεστή απώλειας της βιοποικιλότητας στον πλανήτη μας. Η παραγωγή τροφής παγκοσμίως αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές απειλές. Αν ο ανθρώπινος πληθυσμός αγγίξει τα 9,6 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, τότε θα χρειαστούμε σχεδόν 3 πλανήτες σαν τη Γη για να μας παρέχουν τους φυσικούς πόρους που χρειάζονται για τη διατήρηση του υπάρχοντος μοντέλου ζωής.
Σύμφωνα με εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών, το ετήσιο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος της σπατάλης τροφίμων παγκοσμίως ανέρχεται σε περίπου 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Το οικονομικό κόστος δεν περιορίζεται στο συνδεόμενο με την αξία των προϊόντων, αλλά περιλαμβάνει και το κόστος που συνδέεται με την παραγωγή, τη μεταφορά και την αποθήκευση των απορριπτόμενων προϊόντων, καθώς και το κόστος επεξεργασίας τους. Από περιβαλλοντική άποψη, η σπατάλη τροφίμων ισοδυναμεί με σπατάλη των πόρων που χρησιμοποιήθηκαν καθ’ όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων (γεωργική γη, νερό, ενέργεια και άλλες πρώτες ύλες), και μεταφράζεται σε αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο Οργανισμός Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών, FAO, προέβη σε εκτίμηση του κόστους της σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα και διαπίστωσε ότι επιπλέον του οικονομικού κόστους που εκτιμάται σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ ετησίως (που αντιστοιχεί στην αξία των προϊόντων που σπαταλούνται και των επιδοτήσεων που καταβλήθηκαν για την παραγωγή τους), το περιβαλλοντικό κόστος που βαραίνει την κοινωνία συνολικά (εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, λειψυδρία και διάβρωση) αγγίζει τα 700 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ περίπου.
Ειρηναίος Πίττας